การวิจัย/สังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม หรือ Non Par (ticipative)
"การวิจัยแบบไม่มีส่วนร่วม หรือ การสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม เป็น กระบวนการที่ใช้เทคนิคในการสังเกตการณ์จากภายนอก"
หรือ ......ที่ภาษาทางการวิจัยหมายถึงการที่ตัวผู้วิจัยนั้นไม่ได้เข้าไปมีส่วนร่วมกับแหล่งข้อมูลนั้นๆอาทิเช่น กิจกรรมทางสังคม ประเพณี การประชุม ฯลฯ
ทั้งนี้..... อาจเป็นความต้องการทำให้ข้อมูลนั้นปราศจาก.....
1) การปรุงแต่งจากปัจจัยภายนอก
2) เพื่อไม่ให้กลุ่มข้อมูลนั้นรู้ตัว
3) ให้ได้ข้อมูลในลักษณะที่มีความเป็นธรรมชาติมากที่สุด
4) ไร้การเจือปนของการรู้สึก
5) ไร้การปรุงแต่งข้อมูล
จึงทำให้ตัวผู้วิจัยนั้นต้องปฏิบัติดั่งเช่นบุคคลภายนอกให้มากที่สุด
เเละนั่นทำให้..."การวิจัยแบบไม่มีส่วนร่วมหรือสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม (Non Participative Observation) มีเทคนิคในการเก็บข้อมูลที่ตรงกันข้ามกับเทคนิค
การสังเกตการณ์หรือการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (PAR)"
เเละความตรงกันข้ามของ Non-Par เเละ Par ที่แตกต่างจึงได้มาซึ่งการสรุป ดังนี้
ข้อมูลที่แตกต่างไปด้วยความจริงแท้ของข้อมูล ความจริงของปรากฏการณ์
ซึ่งในทางการวิจัยนั้นต้องยอมรับว่า "ความจริงแท้ของข้อมูลดิบ" ที่ได้มานั้นย่อมทำให้ผลของการวิจัยสามารถนำไปใช้แก้ปัญหาได้อย่างลึกซึ้งมีประสิทธิภาพมาก
อาทิเช่น
การตรวจสอบข้อมูลของพฤติกรรม หรือ การปฏิบัติของมนุษย์ในสังคม
เพราะโดยสามัญสำนึกนั้นการรู้ตัวหรือตื่นตัวย่อมทำให้เกิดข้อมูลที่มีการปรุงแต่งเพื่อรักษาภาพลักษณ์ของตนองค์กรหรือภาพรวมของสิ่งที่เกี่ยวข้อง
หรือ สร้างความเสียหายให้กับตนเองได้
ด้วยเหตุนี้การสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม (Non-Par) จึงมักใช้กับการวิจัย
1) การตลาด เพื่อเก็บข้อมูลพฤติกรรมของกลุ่มผู้บริโภค
2) สังคม เพื่อเก็บข้อมูลพฤติกรรมเด็ก การติดตามบุคคลที่พ้นโทษจากเรือนจำ
3) การบริหาร เพื่อติดตามพฤติกรรมพนักงาน ผู้บริหาร เพื่อประเมิน
เป็นต้น
แต่ทั้งนี้ การทำ Non-Par หรือการสังเกตุแบบไม่มีส่วนร่วมนั้นต้องใช้ร่วมกับเทคนิคของการเก็บรวบรวมข้อมูลที่เหมาะสมด้วย อาทิเช่น
เทคนิคสามเส้า (Triangulation Technique) เพื่อตรวจสอบความเที่ยงตรง น่าเชื่อถือของข้อมูลจากหลายๆแหล่ง เช่น จากการสัมภาษณ์ การวิจัยเอกสาร บทความ จากปรสบการณ์ จากจดหมายเหตุ จากข่าวสารหรือปรากฏการณ์ของสังคม เป็นต้น